GGZ Groep logo

cognitief functies

Onder de cognitieve functies worden alle processen verstaan die betrokken zijn bij het opnemen en verwerken van informatie. Tijdens een neuropsychologisch onderzoek kunnen verschillende functies worden onderzocht. Denk aan:

  • Intelligentie
  • Geheugen
  • Aandacht en concentratie
  • Snelheid van informatieverwerking
  • Planningsvaardigheden
  • Sociale cognitie
  • Taal
  • Probleemoplossend vermogen

Welke functies onderzocht zullen worden, is afhankelijk van uw klachten en van de vraagstelling. Een aantal cognitieve functies wordt hieronder toegelicht.

Aandacht

Voor veel cognitieve functies en het uitvoeren van handelingen is aandacht een belangrijke ondersteunende functie. Door het richten, switchen of vasthouden van de aandacht kan de binnenkomst van informatie in het bewustzijn worden gecontroleerd. Dit controleren bevindt zich op het niveau van de executieve functies.

Op deze manier wordt een teveel aan irrelevante informatie voorkomen. Voor het beschrijven en onderzoeken van aandacht zijn in de loop der jaren vele modellen ontworpen.

Eén van de meest bekende is het aandachtsmodel van Shiffrin en Schneider (Groome, 1999). Dit model houdt rekening met het type informatieverwerking. Volgens Shiffrin en Schneider kan er zowel sprake zijn van automatische informatieverwerking als van gecontroleerde informatieverwerking.

Automatische informatieverwerking is niet beperkt qua capaciteit, wordt niet beïnvloed door beperkingen van het korte termijngeheugen of het werkgeheugen en is niet afhankelijk van aandacht.

Eenmaal aangeleerde automatische verwerkingsprocessen kunnen moeilijk worden afgeleerd. Gecontroleerde informatieverwerking is het tegenovergestelde van automatische informatieverwerking. Hierbij is er sprake van een beperkte capaciteit en de verwerking is afhankelijk van de aandacht.

Een voordeel van gecontroleerde informatieverwerking is dat het onder meer bewuste controle staat van de executieve functies en men hierdoor flexibel kan inspelen op nieuwe situaties.

Geheugen

Geheugen is het proces van het opslaan van informatie en ervaringen, op die manier dat het op een later moment kan worden teruggehaald en wellicht kan worden gebruikt. Het kunnen creëren en ophalen van herinneringen is van belang voor alle aspecten van cognitie en is in algemene zin ook essentieel voor het functioneren in het dagelijks leven.

Veel activiteiten, zoals leren, sociale interacties en problemen oplossen, zijn afhankelijk van al eerder gevormde herinneringen. Iemand die een gebrekkig geheugen heeft, kan in het dagelijkse leven veel problemen ondervinden.

Het geheugenproces kan worden opgedeeld in drie hoofdstadia.

  • Als eerste stadium is er de inputfase, waar nieuwe informatie geleerd en omgezet wordt.
  • Vervolgens gaat de informatie naar de opslagfase, waar de informatie vastgehouden wordt ter voorbereiding op een toekomstige gebeurtenis.
  • Als laatste stadium is er de outputfase: de informatie wordt opgehaald en toegepast.

Executieve Functies

Met de term executieve functies wordt een verzameling van vaardigheden bedoeld, waaronder het in staat zijn om doelgericht gedrag te plannen en te reguleren, het vasthouden van aandacht en het flexibel gebruiken van informatie zodat er geanticipeerd kan worden bij veranderingen. Ook het probleemoplossend vermogen is een onderdeel van de executieve functies.

Volgens Lezak (1982) stellen executieve functies een persoon in staat om deel te kunnen nemen in onafhankelijk, doelgericht, zelfsturend en zelfdienend gedrag. Volgens Lezak zijn de executieve functies de kern van alle sociaal bruikbare, persoonlijk vergrotende, constructieve en creatieve activiteiten.

Wanneer de executieve functies nog intact zijn, kan iemand vele soorten sensorische, motorische en/of cognitieve tekorten ondergaan en nog steeds de controle over zijn eigen leven houden en een productief leven leiden. Wanneer er sprake is van tekorten in het executief functioneren heeft dit invloed op alle aspecten van het gedrag.

Sociale Cognitie

Sociale cognitie is de verzamelnaam voor de verschillende manieren waarop mensen informatie uit de sociale wereld om zich heen interpreteren, analyseren, herinneren en gebruiken. Anders gezegd: het is de manier waarop mensen denken over andere mensen. Het verwerken van sociale informatie is over het algemeen een automatisch proces, dit komt door het gebruik van cognitieve schema's.

Het vermogen om cognitieve schema's te vormen en te gebruiken, bevindt zich op het niveau van de executieve functies. Wanneer de interne voorstelling van sociale situaties is aangedaan, weten mensen vaak wel welk gedrag ze moeten vertonen, maar niet wanneer dit gedrag gepast is.

Het niet in staat zijn cognitieve schema's effectief te gebruiken, kan er dus toe leiden dat iemand sociaal beperkt functioneert.

Meer weten? Of wilt u een afspraak inplannen? Bel 040 - 2364111 of vraag de gratis diagnostiekfolder aan.

Gratis Diagnostiekfolder

Heeft u nog vragen?

Bel ons op:

040-2364111 .

Op werkdagen van 09:00 tot 17:00 bereikbaar

Copyright © 2010 - 2024 GGZ Groep, Alle rechten voorbehouden
Disclaimer - Sitemap